Problem wzdęć dręczy wiele chorych na zespół jelita drażliwego. Rzadko zdarzają się także osobom zdrowym, które spożywały za dużo dla ich organizmu niewłaściwych pokarmów.

Najważniejsze przy problemach z przewodem pokarmowym jest to, aby spożywać produkty przyjazne jelitom i żołądkowi.

WZDĘCIA – SKĄD SIĘ BIORĄ?

Wzdętym brzuchem jest brzuch, który powiększony został przez nadmiar gazów zbierających się w układzie pokarmowym. Wzdęcia nazywa się także bębnicą.

Wzdęcia mogą pojawić się sporadycznie u zdrowych osób. Jeśli jednak zdarzają się regularnie, mogą być objawem wielu różnych chorób.

SKĄD BIERZE SIĘ GAZ W UKŁADZIE POKARMOWYM?

Do organizmu gaz dostaje się za pomocą dwóch dróg:

USTA

Podczas połykania do naszego organizmu przedostaje się powietrze. Każdorazowo niewiele, bo 2-3 mililitry, jednak po pewnym czasie uzbiera się większa ilość powietrza w przewodzie pokarmowym. W ciągu dnia do żołądka za pomocą ust, dostać się może nawet od 2 do 3 litrów powietrza.

W powietrzu, które połykamy, znajduje się przede wszystkim azot i tlen. Powietrze do organizmu wtłacza się na różne sposoby m.in. żując gumę czy pijąc przez słomkę lub paląc papierosy. Nieżyt nosa może spowodować zwiększenie odruchu przełykania, a w konsekwencji wzdęcia i odbijanie się.

Nie przesadzajcie ze spożyciem napojów gazowanych. Przez częste spożywanie tego rodzaju napojów można wprowadzić do swojego organizmu nadmiarową porcję gazów.

JELITA

To druga droga, którą do naszego organizmu trafiają gazy. Wszystkie osoby stosujące dietę Low FODMAP w związku z tym, że cierpią na zespół jelita drażliwego, doskonale wiedzą, że węglowodany FODMAP pod wpływem pracy bakterii jelitowych fermentują. Fermentacja jest procesem przemiany związków organicznych prowadzonych przez mikroorganizmy w warunkach beztlenowych, którego efektem ubocznym są powstałe gazy.

WZDĘCIA – CO JE POWODUJE?

Przyczyn gromadzenia się gazów w układzie pokarmowym jest sporo. Jeden z głównych winowajców, to tzw. produkt gazotwórczy.

Dieta Low FODMAP eliminuje w dużym stopniu ogranicza spożycie takich produktów. Są to:

STRĄCZKI – mimo wielu prozdrowotnych zalet, zawierają także wysokie węglowodanów FODMAP: alfa-galaktozy, rafinozy i stachiozy, które bakterie szybko fermentują do dwutlenku węgla, wodoru i metanu. Gazy te są bezwonne, ale niektóre bakterie wykorzystują te same oligosacharydy do produkcji siarki;

WARZYWA KAPUSTNE – bardzo potrzebne i zdrowe w naszej diecie warzywa. Jednak kapusta, brokuły czy kalafiory zawierają wiele FODMAP i sporo błonnika, a także sulforafan, który rozkłada się na związki siarki. Będąc na diecie Low FODMAP można spożywać w ograniczonych ilościach niektóre z warzyw kapustnych;

NABIAŁ – laktoza ma ogromny wpływ na tworzenie się gazów w przewodzie pokarmowym. Jeżeli cierpisz na nietolerancję laktozy, mimo to zjadasz białko i masz gazy, to odpowiedź powinna nasunąć się sama. Sery pleśniowe, mimo że są dozwolone na diecie Low FODMAP, także mogą mieć właściwości gazotwórcze;

Owoce z dużą ilością FRUKTOZY –  czereśnie, mango, jabłka oraz arbuzy mogą dostarczać niezdrowe ilości fruktozy, dlatego ich spożycie jest ograniczane na diecie Low FODMAP;

CEBULA I CZOSNEK – przy diecie Low FODMAP zaleca się ograniczenie spożywania cebuli i czosnku z uwagi na występujące w nich fruktany.

Nie tylko węglowodany FODMAP mogą prowadzić do wzmożonej produkcji gazów, a w konsekwencji wzdęcia. Inne czynniki to:

• TŁUSTE POTRAWY – po spożyciu posiłku bogatego w dużą ilość tłuszczu i białka, przewodzie pokarmowym powstaje duża ilość dwutlenku węgla. Dzieje się tak z powodu zaburzonej równowagi wodorowęglanowej prowadzącej do nadprodukcji gazów. Kwas solny i kwasy tłuszczowe nie są w stanie zrównoważyć ilości wodorowęglanów zawartych w soku trzustkowym i żółci. Objawia się to nie tylko wzdęciami, gazami i głośnym przelewaniem, ale również głośnym i częstym odbijaniem. Pod pojęciem tłustych potraw należy rozumieć też wyroby cukiernicze, do przygotowania których użyto tłuszczu;
• NAPOJE GAZOWANE – zawarty w nich dwutlenek rozpycha ściany jelit, doprowadzając do wzdęć;
• BŁONNIK;
• ŻUCIE GUMY – przede wszystkim większa część gum jest słodzona sorbitolem, czyli jednym z węglowodanów FODMAP. Po drugie podczas żucia połyka się większą ilość powietrza, co prowadzić może do zwiększenia się obwodu brzucha;
• NIEDOBÓR ENZYMÓW TRZUSTKOWYCH – jeżeli poza wzdęciami cierpicie także na biegunki tłuszczowe, to bardzo możliwe, że trzustka nie działa prawidłowo. Zmniejszona ilość enzymów trawiennych skutkuje niewystarczającym trawieniem pokarmów. Konsekwencją są niestrawione resztki, które fermentują w jelicie.
• STRES – lęk oraz stres mogą powodować wzdęcia przez hiperwentylację – zbyt szybkie oddychanie. W takim momencie połyka się znacznie więcej powietrza niż jest to potrzebne. Wiele badań pokazuje, że stres wpływa negatywnie na mikroflorę bakteryjną, co może powodować ZJD i w konsekwencji wzdęcia;
• LEKI – niewskazane jest samodzielne odstawienie leków przepisanych przez lekarza, nawet jeżeli powodują wzdęcia. Jednak, gdy zauważa się taki efekt uboczny, należy skontaktować się z lekarzem, który dane leki przepisał;
• CHOROBY – wzdęcia nierzadko są objawem wielu chorób, do których zalicza się m.in. wodobrzusze.

ZATRZYMYWANIE SIĘ WODY W ORGANIZMIE

Opuchnięty i duży brzuch można przez pomyłkę wziąć za wzdęcia, podczas gdy prawdziwą przyczyną może być zatrzymywanie się wody w organizmie.

Organizm zatrzymuje wodę z kilku podstawowych przyczyn, m.in:

1. hormony – wahania hormonów podczas cyklu miesiączkowego mogą mieć wpływ na “puchnięcie” kobiecego ciała;
2. nadmiar soli w diecie – jecie wędliny, sery i inną przetworzoną żywność? Istnieje duże prawdopodobieństwo, że spożywacie za dużo sodu, co w konsekwencji prowadzi do zatrzymania się wody w organizmie;
3. niedostatek wody w organizmie – jeśli pijecie zbyt mało, organizm będzie się bronił przed utratą płynów. Zacznie je gromadzić w tkance podskórnej na zapas, aby uniknąć odwodnienia;
4. alkohol

OBFITE POSIŁKI

Po przejściu na dietę Low FODMAP brzuch robi się bardziej płaski. Dieta o niskiej zawartości węglowodanów FODMAP pomaga w zmniejszeniu obwodów brzucha, niespodziewanych gazach gromadzących się w “brzuchu”.

Oczywiste jest, że gdy spożywamy więcej pokarmu, brzuch po posiłku robi się większy. Z tego powodu wieczorem ma się częściej wydęty brzuch – szczególnie po obfitującej w warzywa i owoce kolacji. Rano po przebudzeniu, a w szczególności po wizycie w toalecie, obwód brzucha powinien spaść. Jeśli przyczyną rozmiarów Waszego brzucha jest ilość spożywanego pokarmu, to nie pomoże espumisan, ale mniejsze porcje posiłków.

WZDĘCIA – JAK SOBIE Z NIMI RADZIĆ?

Celem ograniczenia wzdęć należy najpierw ustalić, co w naszym wypadku prowadzi do zwiększonej ilości gazu w układzie pokarmowym.

Pierwszym krokiem, żeby pozbyć się wzdęć spowodowanych zespołem jelita drażliwego, jest przejście na dietę Low FODMAP, ograniczającą fermentację węglowodanów w jelitach.

Jeżeli, mimo stosowania diety Low FODMAP, nadal macie wzdęcia, powinniście:

1. ograniczyć ilość połykanego powietrza,
2. dodatkowo ograniczyć ilość produktów powodujących produkcję gazów w jelitach.

Jak zmniejszyć ilość gazów w jelitach?

• stosując dietę Low FODMAP
• ograniczając spożywanie tłustych, obfitych w białko, ciężkostrawnych posiłków
• chodząc na regularne spacery po posiłku,
• ograniczając smażenie na patelni, co wiąże się z większym zużyciem tłuszczu,
• rezygnując z palenia papierosów!

Jak łykać mniej powietrza?

• jedzcie powoli, dokładnie przeżuwając. Jedzenie w pośpiechu, w biegu powoduje, że więcej powietrza trafia do Waszego żołądka, a potem do jelit,
• nie pijcie napojów przez słomkę – wpłynie to nie tylko pozytywnie na Wasze jelita, ale także na środowisko naturalne,
• zrezygnujcie z żucia gumy,
• zamiast 3 dużych posiłków, zjedzcie kilka mniejszych.

Czego unikać walcząc ze wzdęciami?

Jeżeli zmagasz się z zespołem jelita drażliwego, zrezygnuj z szeroko polecanych herbatek ziołowych, w szczególności z rumianku i kopru włoskiego. Napary z tych roślin są High FODMAP. Mają właściwości wiatropędne i zamiast ulgi, mogą przynieść nasilenie objawów. Możecie za to regularnie pić herbatkę miętową.

Jeżeli ścisłe przestrzeganie diety nie pomaga, przede wszystkim należy ustalić, co może być przyczyną wzdęć. Przyda się prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym będziecie notować własne samopoczucie i rozmiary Waszego brzucha.

PODSUMOWANIE

Oczywiście nie jest możliwe, żeby Wasz brzuch przez cały dzień był idealnie płaski. Zdrowie powinno być dla każdego z nas najważniejsze, dlatego nie powinniśmy eliminować różnorodnych produktów, po który brzuch staje się wydęty, takie jak: kapusta, cebula czy warzywa strączkowe.

Artykuł powstał przy współpracy z firmą Sano Gluten Free.